Panyache Shetatil Vyavasthapan
नमस्कार शेतकरी मित्रांनो, आज आपण पाहणार आहोत पाण्याची व्यवस्थापन कसे असायला हवे. निसर्गाच्या नियमांमध्ये मानवी हस्तक्षेप प्रचंड वाढला व त्याची दुष्परिणाम प्रत्यक्ष शेतकरी व अप्रत्यक्ष सर्व मानव जात व सजीवांवर होत आहे. आज वनस्पतींचे व पर्यायाने सर्व सजीवांचे जीवन प्रचंड धोकादायक परिस्थितीत आहे. पिकांवरील रोगराई व माणसांना होत असलेला आजार या पंचमहाभूतांच्या अशुद्धी व असंतुलनामुळे होणाऱ्या दुष्परिणामाची केवळ एक उदाहरण आहे. पाणी हे एक पंचमहाभूत आहे. पाचही पंचमहाभूते एकमेकांच्या सहकार्याने समन्वयाने काम करतात ते एकमेकांना पूरक किंवा संतुलन बिघडल्यास बाधक ही ठरू शकतात.
पिकाच्या निकोप वाढीसाठी पाणी काय कार्य करते..?
मूलद्रव्यांचे जमिनीतून पिकात व पिकाचे अंतर्गत भागात वहनाचे माध्यम म्हणून काम करते.
बाष्पीभवनाच्या माध्यमातून तापमानाचे नियमन करते. पेशींमधील पीएच व प्रवाहिता संतुलित करते.
विविध चयापचय क्रियेत मीडिया म्हणून काम करते.
पिकातील ताजेपणा टिकवून ठेवते.
👉👉अशाच पोस्टसाठी याठिकाणी Whatsapp Group जॉइन करा👌👌
Panyache Shetatil Vyavasthapan
क्षारांचे प्रमाण वाढल्याने टीडीएस पीएच व एसी वाढतो व जीवन असलेले पाणी विष बनून जाते. असे पाणी जर पीकाने उचलले तर मुळांना, झायलीम टीशुंना व स्टोम्याटाला देखील नुकसान करते व पाने पिवळी पडून गळू लागतात. जमिनीत ऑरगॅनिक मॅटर व कार्बन कमी झाला की जमिनीची सच्छिद्रता कमी होते व पाणी मुळाभोवती साचून मुळांना पर्यायाने पिकाला व मुळाभोवती असलेल्या सूक्ष्म मित्र जिवांना गुदमरवते. अपटेक थांबते पीक कमजोर होते. रोगजंतू व नेमेटोड वाढून ते रोगांना आमंत्रण देतात.पाण्यात विरघळलेली विषारी रसायने पिकांच्या चयापचय क्रियेत अडथळा करतात. अनावश्यक किंवा अतिरेकी फवारण्या आणि जमिनीतून पाण्याचा वापर हवेतील ह्युमिडिटी वाढवण्यास कारणीभूत ठरते. परिणामी रोगाला व किडींना अनुकूल वातावरण तयार होते.
पाण्याचे संतुलन कसे असावे :-
मुळीचे क्षेत्र पूर्ण भिजेल एवढे पाणी द्यावे जमिनीच्या प्रकारातून हलक्या जमिनीत एक दोन दिवसांनी व भारी जमिनी तीन चार दिवसांनी ड्रीप खालील किंवा पाटपाण्यातील जमिनीत कुठेही माती उकरा दोन-तीन इंच खोलीतील माती हातात घेऊन दाब देऊन लाडू बनवा. जर लाडू बनत नसेल तर पाणी कमी पडते आहे. जर लाडू बनवून कमरेच्या उंचीवरून जमिनीवर टाकून भुगा होत असेल तर पाणी योग्य आहे. जर लाडूचा भुगा होत नसेल तर जास्त आहे. वरील प्रमाणे तपासणी करून पाण्याचे नियोजन करावे.
डाळिंबाला उथळ पाणी देऊ नये त्याला खोलवर ओलावा गरजेचा असतो. कमीत कमी वेळेत जास्त पर्क्युलेशन करण्याची व्यवस्था असावी. डाळिंब पिकात सहा किंवा आठ लिटर प्रति तास चे ड्रीपर्स वापरावे. इनलाइन ड्रीपर ऐवजी ऑनलाइन ड्रीपर्स जास्त उपयुक्त ठरतात. डाळिंब पिकाला हलक्या
जमिनीत अडीच तास आठवड्यातून दोन किंवा तीन वेळेस व भारी जमिनीत दोन तास आठवड्यातून जास्तीत जास्त दोन वेळेस पाणी द्यावे. यावेळी आम्ही पाणी कमी करा असे सुचवतो तेव्हा पाण्याचे तास कमी न करता दोन पाळ्यामधील दिवस वाढवण अपेक्षित असते. पाण्याचे लिटर कमी केल्यास पिकावर ताण निर्माण होऊ शकतो. दिवसांचा अंतराल वाढविल्याने झाड संतुलन करण्यास प्रवृत्त होते व अधिक कणखर बनते.
डाळिंब हे दुष्काळी व कोरड्या हवामानातील पीक असल्याने त्याच्यात पाणी धरून ठेवण्याची क्षमता असते. फक्त त्यासाठी जमिनीत ह्युमसचे प्रमाण टिकवून ठेवण अत्यंत महत्त्वाचे ठरते. सोबत विविध कडब्याची (बाजरी, मका, ज्वारी) कुट्टी ड्रीपर वर मल्चिंग करून टाकने अत्यंत फायदेशीर ठरत आहे. यावर्षी सर्व काही वापरूनही रोग वाढल्याचे दोन-तीन टक्के भागांमध्ये लक्षात आल्यानंतर तीन प्रमुख कारणे समोर आले.
1) रासायनिक फवारण्याचा अतिरिक्त व अनावश्यक वापर.
2) बेसल डोस पिकाच्या आवश्यकतेपेक्षा कमी भरणे.
3) पाण्याचा अतिवापर किंवा अति ताण.
पाण्याचा अतिवापराने म्हणजे रोज किंवा दिवसाआड पाणी देणे, तीन चार तास पाणी देणे, फ्लोचे पाणी सोडणे होय. मुळीचे क्षेत्र सतत ओले ठेवणे म्हणजे मर, नेमेटोड, तेल्या, डाग यांना आमंत्रण होय.
पाण्याचे नियोजन करताना आपण पाण्याचा पीएच, टीडीएस व इसी तपासला तर असे लक्ष येईल की ते पाणी पिकाला जास्त देणे म्हणजे विष दिल्यासारखे. पाण्याचा पीएच हा साडेसहा ते साडेसात , टिडीएस 300 ते 400 असायला हवा. परंतु तो यापेक्षा जास्त आढळून आल्याने पिकावर पाण्यातील जास्तीच्या टीडीएस व पी एच चे विषाक्त परिणाम होतात. चला, पाणी तर आहे, किती दिले तर त्याला काय होते असे म्हणून चालणार नाही. आपण क्षारपट पाणी पिकांना देत आहोत. आजकाल आपण घरात आर ओ चे मशीन मधून फिल्टर करून पाणी घेतोय कारण ते थेट पिण्यायोग्य राहिलेले नाहीये. मग ते पिकांना तसेच सुरक्षित कसे असू शकते.